2024: Matig broedseizoen Grutto

Ook in 2024 hebben vrijwilligers van provinciale organisaties van LandschappenNL en agrarische collectieven op grote schaal tellingen uitgevoerd om het broedsucces van de grutto te bepalen in het boerenland. Van 90% van de tellingen zijn de cijfers inmiddels bekend. Gemiddeld is het broedsucces van de grutto dit jaar matig en mogelijk onvoldoende. In geen enkele provincie is een voldoende reproductie gehaald. In de provincies Groningen en Fryslân blijkt het broedsucces dit jaar zelfs ruim onvoldoende. Daarnaast is het totaal aantal getelde broedparen van de grutto licht gedaald ten opzichte van vorig jaar.

Sleutelfactoren

Voor een succesvol broedseizoen zijn sleutelfactoren als habitatkwaliteit, klimaat en predatie(druk) van belang. Deze factoren hebben invloed op elkaar. Weidevogelkuikens hebben voldoende beschikbaar en bereikbaar voedsel (insecten) nodig om op te groeien. Daarnaast is voldoende openheid en rust in het gebied van essentieel belang. Boeren kunnen weidevogelvriendelijke maatregelen nemen via het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). Voorbeelden van deze maatregelen zijn plasdras en extensief kruidenrijk grasland. Door een mozaïek van maatregelen naast elkaar proberen agrarische collectieven met betrokken boeren en natuurorganisaties elk jaar weer gebiedsgericht een geschikt habitat te creëren voor weidevogels.

Nat voorjaar

De winter en het voorjaar waren dit jaar echter erg nat. Het natte weer had ten eerste gevolgen voor de nestlocatiekeuze van weidevogels. Dit jaar werden er bijvoorbeeld nesten gevonden op plekken waar normaal gesproken geen weidevogels broeden. Dit waren plekken die hoger en droger lagen en waar soms (nog) geen afspraken waren gemaakt met boeren om beheermaatregelen te nemen. Dat zorgde voor een extra uitdaging. Door het natte voorjaar kon bovendien het vee pas veel later naar buiten, waardoor er minder (voor)beweide percelen waren die een trekpleister voor weidevogel-kuikens kunnen zijn. Tot slot zorgde het weer ervoor dat kuikens veelal sneller afkoelden in het natte gras en er minder actieve insecten waren. Het aantal kuikens per broedpaar was daardoor ook lager dan voorgaande jaren. 

Hoge predatiedruk

Ook speelde predatie dit jaar een grote rol in veel weidevogelgebieden. Met name in de noordelijke provincies zorgde de piek van veldmuizen vorig jaar voor grote aantallen steenmarters, hermelijnen, buizerds, bruine kiekendieven, etc. Maar vlak voor de start van het weidevogelbroedseizoen van 2024 waren er bijna geen muizen meer te vinden. De vele aanwezige roofdieren moesten daarom op zoek naar alternatief voedsel. Eieren en kuikens van weidevogels zijn daar op grote schaal het slachtoffer van geworden. Dit speelde met name in het noorden van het land. Niet verwonderlijk dat het broedsucces van de grutto in met name Fryslân en Groningen ronduit slecht was.

Hoe verder?

Voor het behoud van de weidevogels is het van belang om te kijken hoe er gebiedsgericht gewerkt kan worden aan alle factoren die van invloed zijn op het broedsucces: inrichting, beheer en predatie. Dat er wel degelijk stappen gemaakt worden voor een goed weidevogelbeheer laten diverse polders in ons land in 2024 ook zien. Daarom roepen we alle betrokkenen bij het weidevogelbeheer op om te werken aan een integrale gebiedsgerichte aanpak van het beheer.