Menu
Sluiten

Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers presenteert Visie klimaatbestendige veengebieden

4 augustus 2022

Veengebieden zijn naast ecologische parels ook klimaatbuffers van de toekomst. De Nederlandse veengebieden zijn bijzonder vanwege hun hoge diversiteit in landschap, bodem en water. En ze kunnen een rol van betekenis spelen in de aanpak van de klimaatopgaven van deze tijd. Dat lukt alleen als we de veengronden natter maken en meer natuurlijk gebruiken. In het Nederlandse veenlandschap is een transitie naar een meer duurzaam en klimaatbestendig landgebruik en waterbeheer noodzakelijk. De urgentie is anno 2022 hoger dan ooit. Daarom heeft de Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers (CNK) de Visie klimaatbestendige veengebieden opgesteld in samenwerking met ecologisch onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga en Bureau Peter de Ruyter landschapsarchitectuur. Hiermee willen de samenwerkende natuurorganisaties een bijdrage leveren aan de maatschappelijke discussie over de klimaatopgave voor veengebieden.

 

Perspectief en wederzijds voordeel

We hebben een rijke landschappelijke historie en diversiteit in ons veenlandschap. Elk gebied is anders en heeft een unieke samenstelling vanuit de cultuurhistorie, bodem, waterstromen en waterkwaliteiten. Veen is afgegraven om als brandstof te verstoken, natte veengebieden zijn gedraineerd en meren zijn drooggelegd. Wat rest heeft niet alleen ecologisch een onvervangbare waarde, maar ook een werking als natuurlijke klimaatbuffer. Dat is belangrijk voor het héle laagveenlandschap, en voor álle functies en gebruikers daarbinnen. Veen werkt namelijk als een spons en kan veel water opvangen en bewaren. Veel veengebieden in Nederland verdrogen, waardoor het veen wordt afgebroken, de bodem daalt en het veen CO2 uitstoot. Dit is slecht voor het klimaat, en heeft bijvoorbeeld ook nadelig effect op de funderingen van woningen. Verdroging, verzakking en verzilting hebben grote gevolgen voor de huidige gebruiksfuncties binnen het laagveenlandschap, zoals landbouw en natuur. Verslechtering van de waterkwaliteit en verdroging van natuurgebieden leiden tot achteruitgang van de biodiversiteit. De effecten van klimaatverandering komen hier nog bovenop. Hogere neerslagpieken en extremere droogteperiodes kunnen in het huidige veenlandschap niet goed worden opgevangen. De stijgende zeespiegel vormt aanvullend een probleem. De visie die opgesteld is door de Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers schetst een perspectief op hoe bodem en water sturend kunnen zijn voor ruimtelijke keuzen met wederzijds voordeel voor landbouw en natuur. De visie schetst een drietal mogelijke ontwikkelrichtingen en de stappen om daar te komen.

 

Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers presenteert Visie klimaatbestendige veengebieden

Natuurlijke oplossingen 

De Coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers pleit voor meer natuurlijke oplossingen. Sleutelfactor binnen het toekomstbestendige laagveenlandschap is het meer en beter vasthouden van water op landschapsschaal. In drie sporen worden de mogelijkheden voor toekomstig landgebruik bij verhoogde grondwaterstanden in de overgangsgebieden en natuurkernen toegelicht. Dit zijn opties om mee te kunnen nemen in een gebiedsproces en bieden inspiratie voor te maken keuzen. Het is nodig per regio, per locatie, met elkaar de juiste afwegingen te maken. Transitie komt pas op gang als er maatschappelijk draagvlak is en voldoende financiering voor inrichting en beheer door agrariërs en natuurbeheerders. We kunnen slimmer met ons water omgaan door sámen te werken aan de grote maatschappelijke opgaven van nu.   

 

Zorgvuldige afweging 

Een toekomstbestendig Nederlands laagveenlandschap zal ruimtelijk gaan veranderen als bodem en water sturend worden voor ontwikkelingen. Functiecombinaties zoals natte teelten en waterberging met meer moerasnatuur gaan meer dynamiek en meer variatie toevoegen aan het landschap. Er ontstaat een uitnodigend mozaïeklandschap met meer afwisseling en ook meer recreatieve belevingswaarde en een toegankelijk gebied voor bewoners om naar toe te gaan. Per type laagveenlandschap gaat de transitie er anders uitzien; gebaseerd op het verleden, het huidige landschap en de toekomstige opgaven. Het landschap wordt rijker en meer divers en in alle gevallen vraagt dit om maatwerk. Het is belangrijk om in gebiedsprocessen heldere afwegingen te maken welke opgaven prioriteit hebben, want niet alle opgaven zijn ruimtelijke verenigbaar. En er zullen lastige afwegingen tussen zitten.  Bijvoorbeeld tussen enerzijds een open weidevogellandschap en (natuurinclusieve) landbouw en aan de andere kant rietmoerassen, natte teelten of moerasbossen. Met deze visie delen de natuurorganisaties hun kennis en expertise om bij te dragen aan dit zorgvuldige, regionale keuzeproces met oog voor boeren, bewoners én natuur. 

 

Voor meer informatie: Link naar CNK voor het rapport