Veenweiden zijn even Hollands als molens en kaas: eeuwenoud, karakteristiek en van onschatbare waarde voor natuur, cultuur en klimaat. Maar dit unieke landschap staat onder druk. Door intensief landgebruik en het dalende waterpeil verdwijnen niet alleen zeldzame planten en dieren, maar komt ook CO₂ vrij. ‘Omhoog met het Veen’ laat zien dat het anders kan.
In Hollandse, Friese en Groningse veengebieden werken we aan de ontwikkeling van levende veenmoskussens — krachtige natuurlijke buffers die bijdragen aan biodiversiteit, waterbeheer en klimaat. Een radicale omslag van bodemdaling naar bodemstijging, en van uitstoot naar opslag.
Waarom is dit nodig?
Veenweidegebieden zijn unieke landschappen met grote ecologische en culturele waarde. Maar eeuwenlange ontwatering en intensief bodemgebruik hebben geleid tot bodemdaling, CO₂-uitstoot en verlies aan biodiversiteit. Zo’n 4% van de Nederlandse CO₂-uitstoot komt uit verdrogend veen. Met dit project zetten we in op een radicaal andere benadering: niet alleen emissies beperken, maar actief bijdragen aan een klimaatpositief landschap. Van vergiet naar spons, van krimp naar groei.
Aanpak in een notendop
De aanpak bestaat uit het stapsgewijs aanleggen van nieuwe ‘kraamgebieden’ voor veenmos — een proces dat normaal decennia duurt, maar wij binnen vijf tot tien jaar willen realiseren. We bouwen voort op eerdere pilots in Nederland en Duitsland en weten inmiddels wat werkt én wat niet. Vooral in de eerste jaren is zorgvuldig beheer cruciaal: stabiel waterpeil en de juiste waterkwaliteit bepalen het succes. Met deze kennis realiseren we een fundamentele omslag in het veenherstel.
-
Reset
-
Opstart
-
Beheren en bijsturen
-
Monitoren en leren
-
01
Reset
‘Opschuiven’ van de toplaag in geselecteerde, verdroogde laagveengebieden en de bodem klaarmaken voor nieuwe begroeiing. De dikte van de verdroogde toplaag verschilt per gebied en wordt bepaald door betrokken deskundigen. Daar waar nodig wordt met de vrijkomende grond het lokale watersysteem aangepast zodat het gebied jaarrond vochtig kan worden gehouden
-
02
Opstart
Opbrengen van veenmosstekken in de kraamgebieden uit donorgebieden in de omgeving. De nieuwe aanwas voortdurend vochtig houden met regen- en speciaal aangezuurd oppervlaktewater4 , tot er een goed functionerende veenmosspons ontstaat.
-
03
Beheren en bijsturen
Als het veenmos is aangeslagen, wordt intensief beheer gevoerd om te zorgen voor voldoende ruimte voor verdere veenvorming. Om het veenmos aan te kunnen laten slaan, kunnen meerdere ‘behandelingen’ nodig zijn met veenmosstekken.
-
04
Monitoren en leren
In de projectlocaties monitoren en vastleggen van de uitgangssituatie (begroeiing, bodem en water), bijhouden hoe de gebieden zich ontwikkelen én welke maatregelen en beheer worden uitgevoerd. Dit kan en zal per locatie verschillen. Inzichten en ervaringen worden gedeeld via het kennisportaal en zijn onderdeel van jaarlijks te organiseren activiteiten om actief actuele kennis en ervaringen te delen
Partners
Omhoog met het Veen is een gezamenlijk initiatief van LandschappenNL en haar terreinbeherende partners: Het Zuid-Hollands Landschap, It Fryske Gea en Het Groninger Landschap. Zij realiseren en beheren de pilotlocaties in Zuid-Holland, Friesland en Groningen.
Het Natuurbeheercollectief Krimpenerwaard ontwikkelt een pilot voor veenmosteelt als duurzame vorm van natte landbouw. Onderzoekcentrum B-Ware, Floron en OBN Natuurkennis brengen hun expertise in op het gebied van bodem, water, biodiversiteit en kennisdeling.
Het project wordt mede mogelijk gemaakt door de steun van de Nationale Postcode Loterij.
Meer projecten
Groene Bondgenoten
Het Levend Archief
