Giftige bestrijdingsmiddelen in landbouw zijn ook schadelijk voor vogels
11 oktober 2024Naast voor bijen en hommels is de groep van bestrijdingsmiddelen die bekend is onder de naam ‘neonicotinoïden’, ook schadelijk voor bijna alle vogelsoorten. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Wageningen Universiteit in samenwerking met de Vogelbescherming. LandschappenNL is geschrokken van de uitkomsten van dit onderzoek en benadrukt dat de overheid er alles aan moet doen om de negatieve gevolgen van deze middelen voor natuur en landschap te vermijden.
Neonicotinoïden zijn pesticiden en worden in de tuin- en landbouw gebruikt als middelen in de gewasbescherming. Deze middelen bestrijden schadelijke insecten. Er zijn zo'n zeven soorten van. De middelen liggen al langere tijd onder vuur omdat ze ook schadelijke effecten hebben voor andere organismen. Onder meer bijen kunnen sterven als ze ermee in aanraking komen. Dat kan gevolgen hebben voor de natuur als geheel omdat bijen van levensbelang zijn voor gewasbestuiving. Nu blijkt ook dat vogels grote gevolgen ondervinden als ze voedsel eten dat neonicotinoïden bevat. Zo hebben vogels in dat geval een lagere overlevingskans en is er sprake van negatieve gevolgen voor de voortplanting van de vogels; jongen hebben namelijk vaker kans op complicaties. Een ander effect is dat vogels verminderde oriëntatie krijgen, waardoor migrerende vogels makkelijker de weg kwijt raken en zo extra gevaar lopen.
Strengere regels
De laatste jaren zijn de toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen op basis van neonicotinoïden sterk ingeperkt. Sinds 2018 is een deel van het gebruik van neonicotinoïden in de EU verboden. Via uitzonderingsregels en noodvergunningen kan er echter, ook in Nederland, toch gebruik gemaakt worden van de verboden middelen. Ook wereldwijd worden de giftige stoffen in verschillende landen nog toegepast. Neonicotinoïden hebben als groot nadeel dat ze jarenlang aanwezig blijven in het milieu. In de praktijk betekent dit dat gewassen die later worden geteeld en die niet besproeid zijn met het middel, nog steeds besmet zijn met neonicotinoïden omdat de stof in de grond blijft zitten. Ook vandaag de dag is de stof, ondanks het verbod, nog in het Nederlandse milieu aanwezig. De onderzoekers zagen zelfs gevallen waar zaden en gewassen, die door vogels worden gegeten, na 19 jaar nog steeds waren besmet met neonicotinoïden.
Effecten mogen niet onderschat worden
Lang werd gedacht dat alleen insecten last hebben van het bestrijdingsmiddel, stelt onderzoeker Elke Molenaar van de Wageningen Universiteit. "Men dacht dat de directe effecten door opname via het voedsel minimaal zouden zijn. Onze nieuwe studie toont aan dat er wél degelijk directe schadelijke effecten plaatsvinden als vogels voedsel eten dat neonicotinoïden bevat. Deze effecten mogen absoluut niet onderschat worden." Molenaar benadrukt dat vogels ook al minder voedsel hebben doordat er minder insecten te vinden zijn omdat die juist worden bestreden door de giftige stof.
LandschappenNL vindt het zeer verontrustend dat deze schadelijke middelen nog steeds door de strenge toelatingsprocedures komen en onterecht worden bestempeld als veilig voor mens, dier en milieu. Wij pleiten voor echt onafhankelijk onderzoek; en in geval van twijfel over de veiligheid, voor het niet-toelaten van middelen. Het is in het verleden al veel te vaak misgegaan en daar betalen we nu de prijs voor: daar moeten we lering uit trekken.